Paluch koślawy
Zwany potocznie haluksem (halluks, halux, hallux valgus), to złożona deformacja przodostopia o charakterze postępującym. Polega na odchylaniu się pierwszej kości śródstopia w stronę przyśrodkową oraz jednoczesnym odchylaniu się palucha w kierunku bocznym. Powoduje to napinanie tkanek miękkich oraz wykształcenie charakterystycznego guza w tym miejscu.
Mimo iż wielu pacjentów dopatruje się przyczyny powstawania guza w narastaniu dodatkowej tkanki kostnej, badania naukowe obaliły tę teorię. Wykazano, że szerokość głowy pierwszej kości śródstopia jest taka sama u pacjentów z paluchem koślawym, jak i u pacjentów bez tej deformacji. Dodatkowo często paluch jest nieco skręcony wokół swojej osi – mówimy o jego tzw. pronacji.
Występowanie haluksów
Haluksy najczęściej występują obustronnie, jednak moment wystąpienia deformacji jest czasami różny dla każdej ze stóp. Najczęściej początki deformacji pacjenci mogą zauważyć w trzeciej lub czwartej dekadzie życia, chociaż zdarzają się przypadki, gdy choroba ta występuje już u kilkuletnich dzieci.
Należy pamiętać, że często u pacjentów z haluksem występują również inne zaburzenia przodostopia.
Praktycznie zawsze haluksom towarzyszy płaskostopie poprzeczne, które objawia się dolegliwościami bólowymi, odczuwanymi po stronie podeszwowej stopy. Mówimy wtedy o tzw. metatarsalgii, czyli o bólu pod głowami kości śródstopia, spowodowanym przeciążeniem tej okolicy. Płaskostopie poprzeczne może też powodować podrażnienie nerwu biegnącego między kośćmi śródstopia – neuralgię Mortona. Często paluchom koślawym (haluksom) towarzyszy też szponiaste zakrzywienie palca II-go lub III-go stopy – jest to deformacja nazywana palcem młotkowatym.
Rozpoznanie palucha koślawego opiera się na badaniu klinicznym i zdjęciach RTG
W badaniu można zaobserwować przemieszczenie szpotawe I-szej kości śródstopia i koślawe palucha. Specjalista ortopedii bada pacjenta palpacyjnie pod kątem lokalizacji bolesnych miejsc, a także w kierunku występowania innych dolegliwości, takich jak metatarsalgia czy neuralgia Mortona. Dodatkowo ważna jest wnikliwa ocena całej stopy i stawu skokowego wykonana przez doświadczonego chirurga stopy.
Ocenia się między innymi:
- zakres ruchu w stawie MTP I;
- stabilność stawu MTC I;
- ustawienie tyłostopia;
- ewentualne występowanie przykurczu ścięgna Achillesa i zmian zwyrodnieniowych oraz deformacji towarzyszących.
Jak leczyć haluksy?
Początkowo pacjent może spróbować leczenia nieoperacyjnego, np.
![](https://poradniastopy.pl/wp-content/uploads/2019/06/running-1.png)
modyfikacji obuwia
![](https://poradniastopy.pl/wp-content/uploads/2019/06/runer-silhouette-running-fast.png)
rehabilitacji
![](https://poradniastopy.pl/wp-content/uploads/2019/06/footprint.png)
odpowiednio dobranych wkładek ortopedycznych
![](https://poradniastopy.pl/wp-content/uploads/2019/06/first-aid-kit.png)
różnego rodzaju zabiegów fizykoterapeutycznych
Jeśli jednak zniekształcenie jest dość znaczne, leczenie objawowe nie wpłynie na stopień deformacji, a jedynie częściowo złagodzi objawy. W większości przypadków wymagane jest wówczas leczenie operacyjne. W ostatnich 20 latach dokonał się znaczący postęp w tej dziedzinie. Leczenie to jest znacznie mniej inwazyjne, lekarze specjaliści wykorzystują w nim nowoczesne metody i implanty, które w prawie wszystkich przypadkach pozwalają na bezgipsowe prowadzenie pacjenta po operacji.
Badanie RTG
Koniecznie powinno być wykonane na stojąco, czyli w obciążeniu pełnym ciężarem ciała w pozycjach od góry i z boku (tzw. AP + bok). Na prześwietleniu można wyznaczyć różne kąty. Najważniejsze to kąt IM, czyli międzyśródstopny (norma do 9 stopni) oraz kąt HV, czyli kąt koślawości palucha (norma do 15 stopni).