Palec młotkowaty (ang. hammer toe deformity) – zwany przez pacjentów potocznie “młotkiem”, jest zniekształceniem polegającym na przykurczu zgięciowym dotyczącym bliższego stawu międzypaliczkowego.
W zależności od zaawansowania przykurcz ten może być:
> korektywny, gdy możliwa jest bierna korekcja deformacji (możliwość wyprostowania palca np. ręką badającego),
> utrwalony, gdy palec jest trwale zagięty i nie daje się wyprostować.
Palec młotkowaty może być elementem stopy poprzecznie płaskiej i paluchów koślawych. Zniekształcenie dotyka zazwyczaj drugiego palca, który jest najdłuższy. Przyczyną schorzenia jest najczęściej negatywny wpływ noszenia zbyt krótkiego oraz ciasnego obuwia. Wysokie obcasy powodują natomiast utrzymywanie stawów śródstopno-palcowych w zgięciu grzbietowym. Nad zmienionym stawem pojawia się zmiana powodująca uporczywy ból.
Palec młotkowaty – przyczyna
Palce młotkowate powstają przeważnie u osób noszących obuwie o niewłaściwym rozmiarze. Zbyt ciasne, bądź za krótkie obuwie powodują ucisk paliczka. Tworzeniu się schorzenia sprzyja również rozwój halluksów, które wpływają na złe ułożenie palców. Duży palec przesuwa się w miejsce palca sąsiadującego, tym samym zmuszając go do wygięcia. Palce młotkowate najczęściej występują u osób, które niewłaściwie stawiają stopę na podłożu, przenosząc ciężar ciała na przednią część naszej stopy.
Czasami przyczyną schorzenia są wady anatomiczne i urazy neurologiczne, takie jak na przykład udar mózgu. Zaobserwowano, iż palce młotkowate często współwystępują z cukrzycą. Znacznie częściej pojawiają się u osób z nadwagą. Schorzeniu towarzyszą stany zapalne stawów oraz odciski.
Osoby dotknięte schorzeniem mogą zaobserwować niepokojące zmiany w wyglądzie palców stóp. Drugi palec jest nieustannie zgięty a na jego czubku pojawia się odcisk. Nagniotek jest twardy, powoduje bolesność i może przyczynić się do zesztywnienia palca. Dzieje się tak, gdyż dochodzi do poważnych zniekształceń w obrębie stawu śródstopno-palcowego. Palec wyglądem przypomina szpony. Nieleczone palce młotkowate mogą doprowadzić do złamań szyjek kości i do problemów z poruszaniem się.
Zaobserwowano również, iż schorzenie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Dzieje się tak za sprawą dobierania przez kobiety niewłaściwych butów. Szpilki, obuwie na obcasach, sprzyjają rozwojowi schorzeń stóp, jak i deformacjom palców.
Palce młotkowate objawy
W tej deformacji wtórnie dochodzi do przeprostu w stawie śródstopno-palcowym oraz w większości przypadków zgięcia w stawie międzypaliczkowym dalszym. Często palce młotkowate współistnieją z paluchem koślawym.
Główną dolegliwością zgłaszaną przez pacjentów jest modzel okolicy grzbietowej stawu międzypaliczkowego bliższego, który uniemożliwia noszenie krytego obuwia. W bardziej zaawansowanych przypadkach może dojść do powstania rany tej okolicy. Dodatkowo dochodzi do metatarsalgii(bólu) pod głową kości śródstopia zdeformowanego palca. Z czasem, u chorych, którzy nie poddali się leczeniu, dochodzi nawet do bolesnego podwichnięcie a później zwichnięcia stawu śródstopno-palcowego, które w znacznym stopniu uniemożliwia wydolny chód. Występuje ono zwłaszcza u pacjentów ze współistniejących paluchem koślawym i zwykle początkowo dotyczy drugiego stawu śródstopno-palcowego.
Palce młotkowate leczenie
W początkowych etapach choroby może pomóc noszenie butów na płaskim obcasie, z obszernym i wysokim noskiem. Celem ochrony okolicy grzbietowej stawu międzypaliczkowego bliższego możliwe jest stosowanie specjalnych ortez lub osłon z miękkich tworzyw. Później celem odciążenia głowy kości śródstopia celowe jest nabycie wkładki ortopedycznej z pelotą metatarsalną lub samej peloty wklejanej do każdego obuwia . W początkowych stadiach deformacji wskazane jest wykonywanie ćwiczeń poprawiających zakres ruchu przykurczonych palców oraz powodujących zmniejszenie przykurczu ścięgien prostowników i zginaczy zajętego palca. Niestety w znacznym odsetku przypadków następuje szybki postęp deformacji i wskazane staje się leczenie operacyjne. W mniej zaawansowanych przypadkach można wykonać relatywnie niewielkie zabiegi na tkankach miękkich (ścięgnach, torebce stawowej). Po utrwaleniu deformacji, aby uwolnić chorego od bólu, konieczne są większe operacje polegające na usunięciu powierzchni stawowych skutkujące usztywnieniem stawu.
W większości przypadków, gdy palce młotkowate współistnieją z paluchem koślawym, aby operacja była skuteczna należy jednoczasowo skorygować zarówno deformację palców, jak też koślawość palucha. Tylko takie postępowanie pozwala uwolnić pacjenta od bólu oraz zapewnia minimalną szansę nawrotu zniekształcenia.