Bolące pięty to nie przelewki. Ból pięty jest powszechnym problemem i najczęściej występuje w wyniku choroby zwanej zapaleniem rozcięgna podeszwowego stopy.
Powstaje ono na skutek nadwyrężenia łącznotkankowych włókien przebiegających na powierzchni całej podeszwy stopy. W wyniku tego dochodzi do procesu zapalnego w okolicy przyczepu rozcięgna w dolnej części kości piętowej. Cechą charakterystyczną dla zapalenia rozcięgna jest ból w okolicy pięty lub łuku podłużnego stopy, szczególnie odczuwalny podczas stawiania pierwszych kroków rano, lub po dłuższym okresie siedzenia. Z reguły narastające stopniowo dolegliwości bólowe przy braku zaistniałych kontuzji mogą świadczyć o procesie zapalnym przyczepu rozcięgna. Także zwiększenie intensywności aktywności, zwłaszcza chodzenia i biegania może wywoływać ból w okolicy pięty, zwłaszcza przy niewłaściwie dobranym obuwiu.
Ból pięty – Rozpoznanie:
Podejrzenie rozpoznania bolącej pięty opiera się na dokładnym zbadaniu stopy. W większości przypadków konieczne jest zlecenie dodatkowych badań. W zależności od podejrzewanej przyczyny można wykonać: RTG stopy, badanie USG, CT, MRI tej okolicy. Czasem konieczne jest również wykonanie badań laboratoryjnych lub scyntygrafii kości.
Bolące pięty – Leczenie:
Leczenie bólu pięty jest ściśle ukierunkowane na przyczynę dolegliwości. Najczęściej początkowo jest nieoperacyjne i składa się z modyfikacji aktywności, odciążania bolesnej okolicy, stosowania leków przeciwzapalnych oraz właściwie dobranej rehabilitacji. W przypadku części schorzeń, przy braku skuteczności leczenia zachowawczego, można zaproponować zabieg operacyjny.
Bolące pięty – skąd się bierze ból?
Istnieje wiele powodów objawu takiego jak bolące pięty. Najczęściej ból ten spowodowany jest stanem zapalnym, który dotknął końcową cienką, twardą i płaską część mięśnia stopy, przy pomocy której może on przyczepić się do kości (zwane rozcięgnem podeszwowym) albo powięź- czyli tkanki stanowiącej swoisty płaszcz okrywający mięsień z zewnątrz. Powyższy stan zapalny często błędnie nazywany jest ostroga piętową. Rzadziej doskwierający nam ból pięty spowodowany jest stanem zapalnym dobrze unerwionej oraz unaczynionej błony, która to otacza kość piętową, czyli bólem wywołanym przez ucisk na nerw piszczelowy oraz jego odnogi w obrębie pięty- zapaleniem kaletki maziowej, tj. workowatego tworu mającego na celu m.in. ułatwienie ślizgania się mięśni po kości, choroby Haglunda – Severa, złamaniem kości piętowej i wiele innych. Z powodu dolegliwości bólowych związanych ze stanem zapalnym rozcięgna do lekarzy zgłasza się około jednego miliona pacjentów. Jak dowodzą ostatnie badania naukowe, w obrębie rozcięgna w sytuacji swoistego zapalenia nie ma żadnych komórek zapalnych, tak więc nazwa ta nie jest do końca zgodna ze stanem faktycznym. Przypuszcza się, że przyczyną bolących pięt tak naprawdę nie jest stan zapalny tylko uszkodzenie włókien kolagenowych, dzięki którym mięsień przyczepiony jest do kości piętowej.
Bolące pięty – zależność anatomii
Rozcięgno podeszwowe – czyli końcowa część mięśnia- jest zbudowane z gęstej tkanki łącznej- co ma znaczący wpływ na jego twardość i wytrzymałość. Składa się ono z trzech pasm (najgrubszego centralnego oraz towarzyszących mu przyśrodkowego, znajdującego się na wewnętrznej stronie stopy i bocznego, zewnętrzna część stopy) i biegnie od pięty w kierunku palców stopy. Taka budowa rozcięgna w połączeniu z resztą mięśni zapewnia odpowiednie rozłożenie obciążeń w trakcie poruszania się. Stanowi ono podporę dla łuku podłużnego stopy, jej charakterystycznego ułożenia, które z boku wygląda jak łuk, a przy odcisku stopy daje efekt wycięcia po wewnętrznej jej stronie, o ile nie jest on zaburzony, przykładowo płaskostopiem). Taka budowa pozwala stopie amortyzować siłę nacisku podłoża na kończynę przy chodzeniu, bieganiu, oraz równomiernie go rozkładać.
Bolące pięty – być może chodzi o ostrogę piętową?
Kostna ostroga piętowa, czyli narośl kostna tworząca się na kości pięty na wskutek zmian zwyrodnieniowych, nie powoduje bólu charakterystycznego dla stanu zapalnego powięzi podeszwowej. Do ostrogi przyczepiają się raczej krótkie mięśnie odpowiedzialne za zginanie palców- miejsce to zwane jest przyczepem bliższym mięśnia, przyczep dalszy znajduje się na kościach palców. U około połowy pacjentów zgłaszających się z bólem stopy, u których diagnozowano stan zapalny powięzi, stwierdzono w badaniu RTG obecność ostrogi. Równolegle badania takie przeprowadzone zostały na osobach, które nie zgłaszały dolegliwości bólowych, wykazały jej obecność u niewielkiego odsetku tej grupy – 15 procent.
Tworzenie się ostrogi związane jest bardzo często z procesami starzenia się organizmu. Utrata elastyczności tkanki, z której zbudowane jest rozcięgno podeszwowe następująca wraz z wiekiem pacjenta, która równolegle przekłada się na gorszą motorykę stopy może mieć wpływ na tworzenie się ostrogi piętowej przez co w tej grupie pacjentów badania RTG wykażą ją częściej niż u innych.
Ból pięty – hiperpronacja
Hiperpronacja to zjawisko chorobowe, powodujące nadmierne napięcie rozcięgna podeszwowego oraz mięśni towarzyszących stopy. Jest to główna przyczyna dolegliwości jakim jest ból pięty.
Wkładki Formthotics oferują znaczną stabilizację oraz kontrolę hiperpronacji poprzez zwiększenie kąta osi dolnego stawu skokowego oraz zaryglowanie stawu śródstępowego. Wynikiem takiego działania jest zmniejszenie obciążenia struktur anatomicznych stopy i uwolnienie pacjenta od dolegliwości bólowych okolic pięty.
Ból pięty – objawy kliniczne
Ból pięty jest bardzo częstą skargą zgłaszaną przez pacjentów. Dolegliwości mogą pojawić się we wszystkich grupach wiekowych, jednakże bardzo rzadko występują poniżej ósmego roku życia. Ostry lub przewlekły ból stopy może być zlokalizowany po zewnętrznej bądź wewnętrznej stronie pięty, centralnie, bocznie, w okolicy ścięgna Achillesa, który promieniuje na boczne powierzchnie kości piętowej. Dolegliwości bólowe po odpoczynku mogą nasilić się lub zmniejszać. Aktywność ruchowa może powodować stopniowe narastanie bólu w ciągu dnia. Liczba jednostek chorobowych dających objawy bólowe w okolicy pięty jest duża i obejmuje szeroki zakres artropatii zapalnych i zwyrodnieniowych, chorób metabolicznych, usidlenia nerwów, urazów oraz zaspołów przeciążeniowych.
Wszystkie schorzenia stóp możemy podzielić na dwie podstawowe grupy z powodu etiologii- metaboliczne i mechaniczne. Dolegliwości bólowe z reguły możemy zaliczyć do jednej z tych kategorii.Czasami jednak, zdarzają się przypadki, gdzie ból stopy spowodowany jest zarówno wadami metabolicznymi jak i mechanicznymi.
Fazy leczenia bólu pięty.
Ból pięty – leczenie
W początkowym etapie leczenie polega na braniu leków przeciwzapalnych oraz zimnych okładach parę razy dziennie lub po powrocie z pracy, a także noszeniu wygodnych butów oraz wkładek. Podobno najlepszym domowym sposobem na zimne okłady jest przykładanie metalowej puszki z fasolką zamrożonej w zamrażarce. Co należy zrobić? – zimną puszkę przyłożyć do bolącego miejsca, aby zmniejszyć przekrwienie oraz stan zapalny. Taki okład należy robić jednorazowo nie dłużej niż przez pięć minut. Okłady z lodu z mrożonej wody lub specjalnego żelu wymaga dłuższego czasu – około piętnastu minut. Gdy robimy to przez ręcznik to czas wydłuża się do około dwudziestu pięciu minut. Na poranne bóle czasami pomagają ćwiczenia rozciągające łydki, które należy wykonać przed wstaniem z łóżka. Polegają one na prostowaniu i zginaniu stopy a to powoduje rozciągnięcie mięśni łydki. Ćwiczenie powinno się wykonywać około jednej minuty. W przypadku bardziej uciążliwych dolegliwości bólu stopy wymagane jest zrzucenie nadmiaru wagi czy zmiana stylu pracy lub życia, lub nieuruchomianie czasowe przy pomocy specjalistycznej taśmy ortopedycznej. Jeśli problem wiąże się z chorobami mięśni i stawów- wtedy oczywiście należy je odpowiednio leczyć. Wiele z opisanych sposobów walki z bólami pięt, czy stanem zapalnym rozcięgna jest czasochłonne, w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe do wykonania, jak utrata wagi lub zmiana stylu życia który to często powiązany jest z rodzajem pracy jaką wykonujemy. Najszybszym sposobem pozbycia się bólu i stanu zapalnego pięty jest zrobienie zastrzyku z kortyzonu. Wykonany prawidłowo z miejscowym znieczuleniem jest praktycznie bezbolesny. Zazwyczaj pierwszy zastrzyk zmniejsza stan zapalny i bóle w natężeniu o połowę. Trzeba go powtórzyć po okresie około dwóch, trzech tygodni. Nawet jeżeli po pierwszym zastrzyku ból całkowicie ustąpi, to mimo to powinno się zrobić drugi zastrzyk. Lek w zastrzyku ma działanie przeciwzapalne i sam w sobie nie ma działania przeciwbólowego. Pacjent odczuwa wyraźną poprawę już na kolejnego dnia.