Staw skokowy ma unikalną budowę. Ma stosunkowo małą powierzchnię obciążania – około 350 mm kwadratowych w porównaniu z ok 1100 mm kwadratowych stawu kolanowego czy biodrowego. Obciążenia przenoszone przez jednostkę powierzchni stawowej są więc znacznie większe. Również grubość chrząstki stawowej jest mniejsza niż w stawie kolanowym lub biodrowym i wynosi jedynie 1-1,7 mm. Jednak bardzo ścisłe dopasowanie kostne oraz większa sztywność chrząstki stawowej powoduje że bardzo rzadko dochodzi w stawie skokowym do pierwotnej choroby zwyrodnieniowej.
Przyczyny:
Najczęstszą przyczyną powstawania choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego są urazy. Ocenia się że są przyczyną około 70% przypadków choroby. Około 15% złamań kostek podudzia finalnie kończy się różnego stopnia zmianami zwyrodnieniowymi. Szczególnie groźne są przypadki połączone z uszkodzeniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Jeszcze większe ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego dotyczy pacjentów ze złamaniem nasady dalszej kości piszczelowej bądź złamaniem kości skokowej. Tutaj odsetek wystąpienia zmian zwyrodnieniowych wynosi nawet 90%. Narażeni na wystąpienie choroby zwyrodnieniowej są również pacjenci z przewlekłą niestabilnością stawu skokowego. W wyniku niewydolności więzadłowej dochodzi u nich do zaburzenia biomechaniki stawu skokowego co powoduje mikrouszkodzenia w obrębie chrząstki stawowej i zapoczątkowuje chorobę.
Drugą pod względem częstości przyczyną jest reumatoidalne zapalenie stawów. Odpowiada za około 12-15% przypadków.
Pierwotna choroba zwyrodnieniowa odpowiada za około 7% przypadków jednak w tej grupie mieszczą się również pacjenci z koślawością bądź szpotawością pięty co może wpływać na nierównomierne obciążanie stawu i powstawanie zmiana zwyrodnieniowego.
Innymi rzadkimi przyczynami są neuropatie (najczęściej w przebiegu cukrzycy), przypadki poinfekcyjne, pacjenci z hemofilią i inne.
Objawy:
Objawy choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego są podobne jak w innych stawach. Są to dolegliwości bólowe, zwykle zwiększające się wraz z rozwojem choroby. Charakterystyczne jest też zmniejszenie zakresu ruchomości, szczególnie zgięcia grzbietowego. Zwrócić należy również uwagę na zaburzenia ustawienia tyłostopia, co szczególnie często zdarza się w przypadkach pourazowych.
Rozpoznanie:
Rozpoznanie (choroba zwyrodnieniowa stawu skokowego) opiera się na zebraniu historii schorzenia, dokładnym zbadaniu pacjenta. Konieczne również jest prześwietlenie rentgenowskie stawu skokowego, najlepiej wykonane na stojąco. W mniej zaawansowanych przypadkach, gdy uszkodzenie chrząstki stawowej nie jest jeszcze bardzo duże, wskazane jest wykonanie rezonansu magnetycznego.
Choroba zwyrodnieniowa – staw skokowy leczenie:
W przypadku niewielkiego nasilenia w zmianach zwyrodnieniowych poprawę może przynieść leczenie nieoperacyjne. Zaleca się zmniejszenie obciążeń, zmianę uprawianych sportów czy redukcję masy ciała. Pomocne może również być stosowanie zaopatrzenia ortopedycznego – specjalnych ortez, stabilizatorów czy obuwia z zaokrągloną podeszwą (typu rocker sole). Wskazane również są przeciwzapalne i przeciwobrzękowe zabiegi rehabilitacyjne. Z leczenia farmakologicznego zaleca się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. W mniej zaawansowanych przypadkach można dostawowo podać kwas hialuronowy. Ostatnio pewne nadzieje wiąże się ze stosowaniem terapii komórkami macierzystymi, jednak na razie brak przekonujących danych naukowych na temat skuteczności takiego leczenia.
Leczenie operacyjne w mniej zaawansowanych przypadkach obejmuje przede wszystkim oczyszczenie stawu (debridement) które wykonuje się najczęściej artroskopowo. W przypadku zaburzeń osiowości podudzia można rozważyć wykonanie osteotomii (przecięcia) kości podudzia w celu przywrócenia równomiernego obciążania stawu. U pacjentów z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową stosuje się operacyjne usztywnienie stawu (artrodezę) lub wszczepienie endoprotezy (sztucznego stawu).