Obecnie coraz popularniejsze staje się czynne uprawianie sportu. Jest to niewątpliwie korzystny trend dla ogólnego zdrowia populacji, musimy jednak pamiętać że aktywność sportowa łączy się również z ryzykiem powstawania kontuzji. U amatorów najczęstszą przyczyną jest niedostosowanie obciążeń do możliwości organizmu, nieprawidłowe prowadzenie treningu (np. brak rozgrzewki, brak ćwiczeń rozciągających). U wyczynowców przyczyną jest obciążanie organizmu na granicy jego wydolności. Dodatkową dużą grupą urazów są urazy bezpośrednie, powstałe wskutek kolizji z przeciwnikiem, upadkiem itp. Urazy sportowe możemy podzielić na ostre czyli do których dochodzi nagle, w wyniku nagłego zadziałania dużych sił. Narażone są szczególnie osoby uprawiające sporty walki, sporty ekstremalne oraz sporty kontaktowe jak piłka nożna, koszykówka. Drugą grupę urazów sportowych stanowią te których przyczyną jest sumowanie się mikrourazów czyli pojedynczych niewielkich uszkodzeń tkanek np. biegi długodystansowe, taniec.
Ze względu na złożoną funkcję oraz duże obciążenia, staw skokowy oraz stopa są szczególnie narażone na urazy sportowe. Najczęściej spotykane to:
“Noga tenisisty” – naderwanie połączenia brzuśćcowo-ścięgnistego głowy przyśrodkowej mięśnia brzuchatego łydki. Występuje najczęściej jako wyniki gwałtownych startów i zahamowań, często w kierunku bocznym stąd nazwa tego urazu. W leczeniu najważniejsze jest odciążenie i specjalistyczna rehabilitacja
Skręcenia stawu skokowego – przyczyną są ruchy w obrębie stawu skokowego i podskokowego przekraczające jego normalny zakres. W wyniku tego ruchu dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej oraz więzadeł stabilizujących staw. Stopień uszkodzenia może sięgać od naciągnięcia, poprzez zerwanie części włókien do całkowitego rozerwania struktury (patrz skręcenie stawu skokowego)
Przewlekła niestabilność stawu skokowego – w wyniku pojedynczego lub powtarzających się skręceń może dojść do rozciągnięcia więzadeł stabilizujących staw skokowy co powoduje pojawienie się zaburzeń jego biomechaniki. Niestabilność stawu skokowego objawia się bólem, obrzękami oraz skłonnością do kolejnych skręceń (patrz niestabilność stawu skokowego)
Złamanie kostek goleni – uraz skrętny może doprowadzić do złamania kostek goleni. Rozróżniamy złamania jedno, dwu i trójkostkowe. Są to poważne urazy, na ogół wymagające leczenia operacyjnego (patrz złamania kostek goleni)
Zapalenie ścięgna Achillesa – ścięgno Achillesa (ścięgno piętowe) jest najsilniejszym ścięgnem w obrębie całego organizmu ludzkiego. Jest przystosowane do przenoszenia dużych obciążeń jednak powtarzające się przeciążenia, a także zmiany zachodzące wraz z wiekiem prowadzą do zmiany budowy ścięgna oraz do pojawienia się w nim zmian zapalnych. Aby uniknąć schorzenia należy pamiętać o ćwiczeniach rozciągających a także o koniecznej rozgrzewce przed rozpoczęciem aktywności sportowej (patrz Zapalenie ścięgna Achillesa)
Zerwanie ścięgna Achillesa – należy pamiętać że zdrowe ścięgno piętowe nie zrywa się. Do zerwań dochodzi na tle powstałych wcześniej zmian zapalno-zwyrodnieniowych. Niestety często przebiegają one bezobjawowo i zerwanie ścięgna jest ich pierwszym objawem. Jest to poważny uraz wymagający leczenia operacyjnego (patrz zerwanie ścięgna Achillesa)
Skręcenia stopy – analogicznie do skręceń stawu skokowego również w obrębie stawów stopy może dojść do uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł co będzie objawiało się stanem zapalnym, obrzękiem i bólem. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia stawu Lisfranca (patrz Uszkodzenia stawu Lisfranca) lub złamania kości śródstopia (patrz złamania kości śródstopia)
Uszkodzenia ścięgien strzałkowych – nie są to częste urazy. Powstają najczęściej na skutek pojedynczego lub powtarzających się obciążeń. Mogą prowadzić do powstania stanu zapalnego w obrębie ścięgna i jego pochewki, do podłużnych pęknięć, rozerwań ścięgna lub uszkodzenia troczka ścięgien strzałkowych. Czasami wymagają leczenia operacyjnego (patrz Uszkodzenia ścięgien strzałkowych)
Złamania zmęczeniowe kości śródstopia – są to złamania powstałe na skutek długotrwałych przeciążeń i sumowania się złamań pojedynczych beleczek kostnych. Szczególnie często występują po gwałtownym zwiększeniu obciążeń. Najczęściej dotyczą biegaczy długodystansowych
Leczenie:
W przypadku sportowców (również amatorów) celem leczenia jest nie tylko zagojenie uszkodzenia tkanek ale również powrót do sprawności fizycznej jak najbardziej zbliżonej do tej sprzed urazu. Dlatego w leczeniu sportowców częściej stosuje się leczenie operacyjne w celu skrócenia cyklu leczenia. Wyjątkowo ważna jest specjalistyczna rehabilitacja ukierunkowana na maksymalne usprawnienienie kończyny.