Mięsień piszczelowy tylny jest jednym z najważniejszych mięśni stabilizujących stopę. Znajduje się w tylno-przyśrodkowej części goleni, a jego ścięgno przebiega pod kostką przyśrodkową przyczepiając się głównie do kości łódkowatej oraz klinowatej przyśrodkowej. Główną funkcją tego mięśnia jest utrzymywanie wysklepienia łuku podłużnego przyśrodkowego, a przez to zapewnienie wydolności chodu.
Przyczyny:
Niewydolność ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego może wystąpić w wyniku procesu zapalnego wywołanego pojedynczym urazem lub, co się zdarza znacznie częściej, w wyniku przeciążenia i sumujących się mikrourazów. Najczęściej stan ten dotyczy kobiet i osób po 40 roku życia. Do czynników sprzyjających zalicza się otyłość, cukrzycę, koślawość tyłostopia, choroby o podłożu reumatologicznym, przebyte urazy uszkadzające architekturę łuku podłużnego przyśrodkowego.
Objawy:
Do typowych objawów zalicza się ból za kostką przyśrodkową, schodzący na przyśrodkową część stopy. Typowo ból nasila się po aktywności, zwłaszcza sportowej. Dodatkowo pacjenci często podają, iż wystąpiło u nich stopniowe zapadnięcie się łuku podłużnego przyśrodkowego. W tym samym czasie występują również trudności w staniu na palcach chorej kończyny. Z czasem dochodzi do przykurczu ścięgna Achillesa i deformacja staje się niekorektywna, całkowicie upośledzając chód. Z czasem pojawia się ból w bocznej części stawu skokowego. Rozpoznanie opiera się na typowym wywiadzie lekarskim i charakterystycznych objawach podczas badania stopy. W każdym przypadku należy wykonać zdjęcia rentgenowskie w obciążeniu. W początkowych stadiach dla oceny ścięgna pomocne są badania dodatkowe takie jak USG i MRI.
Leczenie:
Leczenie uzależnione jest ściśle od stopnia zaawansowania choroby. W początkowym stadium możliwe jest leczenie nieoperacyjne, polegające na całkowitym odciążeniu kończyny (czasem stosuje się specjalne ortezy lub nawet unieruchomienie kończyny w opatrunku gipsowym) oraz właściwej rehabilitacji. Niezbędna jest późniejsza modyfikacja aktywności pacjenta. W przypadku koślawości tyłostopia lub obniżenia wysklepienia łuku podłużnego konieczne jest wykonanie indywidualnych wkładek ortopedycznych. Równolegle, w zależności od przyczyny wystąpienia schorzenia, niezbędna jest redukcja masy ciała, kontrola cukrzycy lub leczenie choroby o podłożu reumatologicznym. W przypadkach bardziej zaawansowanych (niestety większość pacjentów zgłasza się dopiero wtedy do lekarza) konieczne jest leczenie operacyjne, którego celem jest prawidłowe ustawienie tyłostopia. Kiedy jest to jeszcze możliwe wykonuje się tzw. osteotomie (czyli kontrolowane, bardzo precyzyjne przecięcia kości) i rekonstrukcje z użyciem własnych ścięgien pacjenta. W bardziej zaawansowanych stadiach konieczne są tzw. artrodezy (czyli usztywnienia stawów w odpowiednich, korzystnych dla pacjenta ustawieniach). Dodatkowo podczas zabiegu należy skorygować pozostałe powstałe podczas choroby dysfunkcje (np. przykurcz ścięgna Achillesa). Leczenie niewydolności ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego jest tym krótsze i mniej obciążające dla pacjenta, im szybciej je się podejmie.