Zwichnięcie ścięgien strzałkowych
Ścięgna strzałkowe są zakończeniem mięśnia strzałkowego długiego i strzałkowego krótkiego. Ścięgno mięśnia strzałkowego długiego jest zginaczem stawu skokowego. Dodatkowo wykonuje ewersję (nawrócenie) w stawie podskokowym oraz jest zginaczem podeszwowym I promienia. Brzuśćce obu mięśni kończą się zazwyczaj około 2-3 cm powyżej troczka ścięgien strzałkowych. Powyżej troczka mają one wspólną pochewkę ścięgnistą, która poniżej troczka rozdwaja się na osobne pochewki dla obu ścięgien.
Na wysokości kostki bocznej ścięgna mięśni strzałkowych biegną z tyłu kostki. Są one utrzymywane w prawidłowej pozycji dzięki:
- obecności rowka w tylnej powierzchni kostki bocznej. Jest on pokryty tkanką podobną do chrząstki stawowej, dzięki czemu ścięgna łatwo przesuwają się po kostce. Wykazano, że rowek występuje u 82% ludzi, u pozostałych tylna powierzchnia kostki jest płaska lub wypukła;
- obecności troczka ścięgien strzałkowych. Jest to pasmo tkanki łącznej, biegnące od tylnobocznego brzegu kostki bocznej w kierunku tylnym do kości piętowej. Zadaniem troczka jest zapobieganie zwichania się ścięgien strzałkowych.
W wyniku przebycia ostrego urazu lub w przypadkach przewlekłych może dojść do zwichania ścięgien strzałkowych. Oznacza to, że przy niektórych ruchach (zgięcia grzbietowego w stawie skokowym i ewersji stopy) dochodzi do wyskakiwania ścięgien z ich miejsca za kostką i przemieszczenia do przodu.
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną zwichania się ścięgien strzałkowych jest ostry uraz. Większość autorów jako mechanizm podaje wystąpienie silnego zgięcia grzbietowego, połączonego z ewersją przy silnym skurczu mięśni strzałkowych. Wydaje się, że najczęściej za powstanie choroby odpowiada właśnie silny skurcz mięśni strzałkowych, albowiem około 90% przypadków choroby występuje u narciarzy. Inne sporty mogące być przyczyną choroby to piłka nożna, jazda na łyżwach, tenis. Drugą przyczyną jest przewlekła niestabilność stawu skokowego. Opisywane są również przypadki wrodzonego zwichania ścięgien, związane z osłabieniem i zmianami anatomicznymi w obrębie troczka ścięgien strzałkowych. Dodatkowym czynnikiem predysponującym jest brak rowka ścięgien strzałkowych (18% populacji).
Objawy
Pacjent odczuwa moment przeskakiwania ścięgien strzałkowych. Zwykle jest on połączony z występowaniem bólu. Przeskakiwanie ścięgien strzałkowych jest wyczuwalne palpacyjnie, a czasami może być nawet widoczne.
Najczęściej używanym podziałem ostrych zwichnięć ścięgien strzałkowych jest podział Eckerta-Davisa:
- Stopień I – odwarstwienie troczka od kostki bocznej;
- Stopień II – oderwanie troczka wraz z chrzęstną krawędzią;
- Stopień III – oderwanie troczka wraz z fragmentem kostnym.
Rozpoznanie
Opiera się głównie na badaniu klinicznym. Badanie RTG najczęściej jest prawidłowe. Konieczne jest badanie ultrasonograficzne lub rezonans magnetyczny.
Leczenie
W przypadkach ostrych można zastosować unieruchomienie w opatrunku gipsowym, jednak u około 70% pacjentów dochodzi do przewlekłego zwichania ścięgien i konieczne jest leczenie operacyjne (patrz: operacje zwichania ścięgien strzałkowych).