Stopa reumatoidalna
Często myśląc o zmianach układu narządu ruchu związanych z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS), ludzie myślą przede wszystkim o zmianach w obrębie rąk. Tymczasem okazuje się, że objawy RZS najczęściej dotyczą stóp. Mówiąc o stopie reumatoidalnej mamy na myśli zmiany chorobowe w obrębie stóp, charakterystyczne dla przebiegu RZS.
Choroby reumatoidalne mogą wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej rozpoczynają się w czwartej dekadzie życia. 2-4 razy częściej dotyczą kobiet niż mężczyzn.
Objawy
Pierwsze objawy chorób reumatoidalnych w obrębie stóp często są bardzo niecharakterystyczne. Mogą to być rozlane dolegliwości bólowe, bez konkretnej lokalizacji, mogą to być również obrzęki, stany zapalne stawów stopy występujące nagle, bez żadnej uchwytnej przyczyny (jak uraz czy przeciążenie). Zwykle później dołączają deformacje stopy. Najczęściej są to paluchy koślawe, palce młotkowate, zwichnięcie stawów śródstopno-palcowych, metatarsalgia. W obrębie tyłostopia może pojawić się koślawość pięty. Istnieje również prawdopodobieństwo wystąpienia guzków reumatoidalnych. Można również zaobserwować zaniki tkanek miękkich, głównie poduszeczki tłuszczowej pod głowami kości śródstopia i pod piętą. W bardziej zaawansowanych przypadkach często dochodzi do zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych różnych stawów stopy.
W badaniu RTG można zaobserwować tworzenie się torbieli kostnych, charakterystyczne zaniki kostne oraz rozwój zmian zwyrodnieniowych.
Leczenie
W celu zaplanowania przebiegu leczenia, konieczne jest dokładne zbadanie pacjenta, określenie rodzaju i stopnia deformacji oraz miejsc bolesnych. Konieczna jest również ocena badania RTG, które powinno być wykonane w pozycji stojącej (w obciążeniu). W przypadkach mało zaawansowanych często wystarcza rehabilitacja lub indywidualnie wykonane wkładki ortopedyczne. Często jednak konieczne jest leczenie operacyjne. W przypadku deformacji wykonuje się różnego rodzaju przecięcia kości (osteotomie), w przypadkach bardziej zaawansowanych często stosuje się usztywnienia (artrodezy) stawów. Metody stosowane u pacjentów reumatoidalnych często różnią się od tych stosowanych u pozostałych pacjentów. Np. w przypadku palucha koślawego w stopie reumatoidalnej zazwyczaj wykonuje się usztywnienie stawu MTP I.
Ważne jest, aby pacjent był pod stałą opieką reumatologa i systematycznie przyjmował leki spowalniające rozwój choroby.
Istotną rolę w procesie leczenia odgrywa fizjoterapia, dostosowana do skali zaawansowania deformacji. W fazie pierwszej, ostrym rzucie stopy reumatoidalnej, szczególna uwaga skupiona jest na zmniejszaniu bólu i obrzęku. Stosowana może być wówczas, np. jonoforeza oraz leki przeciwzapalne.
Należy pamiętać o oszczędzaniu stawów, lecz nie należy wprowadzać całkowitego bezruchu, gdyż powoduje to osłabienie mięśni. Gdy następuje okres remisji, należy stosować się do odpowiednich ćwiczeń fizycznych, pozwalających zminimalizować negatywne oddziaływanie choroby.