Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne haluksów

W ciągu ostatnich kilkunastu lat dokonano prawdziwej rewolucji w zakresie chirurgicznego leczenia paluchów koślawych. Obecnie w nowoczesnej chirurgii stopy stosuje się około 15-20 metod operacyjnych tego schorzenia.

Wprowadzono nowe implanty poprawiające stabilność zespolenia kości, co z kolei pozwoliło na odejście od stosowania opatrunków gipsowych. Dzięki temu, już następnego dnia po operacji palucha koślawego (haluksa), pacjent może chodzić w specjalnym bucie pooperacyjnym. Można używać dwóch takich butów jednocześnie, co oznacza, że podczas jednego zabiegu i znieczulenia chirurg jest w stanie zoperować obie stopy. Używanie obuwia odciążającego pomaga jednocześnie zmniejszyć obrzęk i ból pooperacyjny.

Egzostectomia – ścięcie przyśrodkowej części głowy I-szej kości śródstopia. Jest to najstarsza metoda operacyjna, obecnie stosowana jako ewentualny dodatek do pozostałych metod.

Operacje na tkankach miękkich – obecnie również prawie nie są wykonywane jako metoda izolowana. Stosowane jedynie u dzieci oraz jako dodatek do każdej operacji palucha koślawego. Polegają na przecięciu więzadła trzeszczkowo-śródstopnego oraz torebki stawowej po stronie bocznej stawu palucha. Dodatkowo przecina się przyczep ścięgna przywodziciela palucha. Natomiast po stronie przyśrodkowej, gdzie torebka stawowa jest rozciągnięta, w tym miejscu skraca się ją i wzmacnia. Operację na tkankach miękkich wyjątkowo można zastosować w przypadku bardzo niewielkich deformacji, jednak częstotliwość nawrotów jest tutaj mimo wszystko dość wysoka.

Osteotomie I kości śródstopia – osteotomia oznacza przecięcie kości. Jest to największa i najczęściej wykonywana grupa metod operacyjnych stosowanych w leczeniu zabiegowym palucha koślawego (haluksa). Osteotomie polegają na przecięciu kości śródstopia i zmianie jej ustawienia, a następnie zespoleniu kości w nowej pozycji, m.in. przy użyciu śrub, płytek lub innych implantów.

 

Ze względu na miejsce wykonywanego przecięcia wyróżnia się:

• A) Osteotomie podgłowowe – wykonuje się je w bliskości stawu śródstopno-paluchowego (MTP I). Są to najczęściej wykonywane operacje palucha koślawego. Pozwalają na wyleczenie palucha koślawego w różnych stopniach zaawansowania choroby – zaczynając od umiarkowanego, poprzez średni, aż do deformacji w stopniu z pogranicza średniego i zaawansowanego. Nie nadają się do deformacji bardzo zaawansowanych. Najczęściej stosowane obecnie osteotomie podgłowowe to: zmodyfikowana metoda Scarf, Chevron, MICA.
• B) Osteotomie trzonu – obecnie metoda ta jest rzadko stosowana, przecina się w niej kość na poziomie trzonu tzn. w środkowej części. Przykładowe osteotomie trzonu to: klasyczna metoda scarf, Ludloff.
• C) Osteotomie przypodstawne – wykonywane są w obrębie podstawy I-szej kości śródstopia, to znaczy blisko stawu śródstopno-klinowatego (MTC I). Teoretycznie pozwalają na dokonywanie dużych korekcji, stąd popularność tej metody w niektórych krajach. W praktyce jednak wiążą się z dużą ilością skomplikowanych problemów, takich jak: wydłużenie I promienia, problemy z uzyskaniem stabilnego zespolenia.

Osteotomia Akin – zazwyczaj jest ona dodatkiem do osteotomii I kości śródstopia i jest wykonywana w obrębie paliczka bliższego palucha. Operacja ta ma na celu zwiększenie zakresu korekcji, szczególnie przydatna jeżeli paluchowi koślawemu towarzyszy tzw. paluch koślawy międzypaliczkowy. Mamy wtedy do czynienia z sytuacją, gdzie występuje nie tylko deformacja w postaci klasycznego haluksa (halux valgus), ale również towarzyszy mu dodatkowe zakrzywienie samego palucha (do wewnątrz).

Operacja usztywnienia (artrodezy) – polega na usunięciu chrząstki stawowej, ustawieniu kości w prawidłowej pozycji, a następnie zespoleniu jej przy użyciu implantów (najczęściej płytki i wkrętów tytanowych). Mimo iż sama nazwa operacji „usztywnienie stawu” brzmi groźnie i sugeruje późniejsze ograniczenia w ruchu, to jednak nie należy się obawiać tej metody. Odpowiednie zakwalifikowanie pacjenta, dokładny wywiad oraz poprawne i staranne wykonanie zabiegu – wszystkie te czynniki pozwalają uzyskać bardzo dobre wyniki leczenia metodą usztywnienia.

W przypadku deformacji palucha koślawego lub w przypadku haluksa ze zmianami zwyrodnieniowymi stosuje się:

• A) Usztywnienie stawu klinowato-śródstopnego (operacja Lapidusa) – wskazaniem do jej wykonania są zaawansowane deformacje lub pacjenci z wyraźną hipermobilnością I-szego promienia,
• B) Usztywnienie stawu MTP I (stawu śródstopno-paluchowego) – ten typ artrodezy doskonale sprawdza się w przypadku: bardzo dużych deformacji, palucha koślawego połączonego z obecnością zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu palucha, niepowodzenia wcześniejszego leczenia operacyjnego.