Złamania kostno-chrzęstne kości skokowej są nazywane również jałową oddzielającą martwicą kostno-chrzęstną lub osteochondritis dissecans. Jest chorobą której podłożem są zaburzenia ukrwienia bloczka kości skokowej czyli części kości skokowej pokrytej chrząstką stawową tworzącą staw skokowy. W wyniku zaburzenia ukrwienia dochodzi do oddzielenia fragmentu chrzęstnego, często wraz z odłamem kostnym. W nowszej terminologii mówi się również o ostrym lub przewlekłym OLT (osteochondral lesion of the talus).
Przyczyny:
Przyczyną zaburzeń ukrwienia jest najczęściej uraz np. skręcenie stawu skokowego, rzadziej seria mikrourazów. Inne przyczyny to defekty kostnienia i predyspozycje genetyczne. Najczęstszą lokalizacja złamań kostno-chrzęstnych to część przednio-boczna (40%) i tylno-przyśrodkowa (60%) bloczka kości skokowej. Uszkodzenia w części przedniobocznej na ogół są płytsze, w części tylno-przyśrodkowej głębsze. Złamanie kostno-chrzęstne może mieć różny stopień zaawansowania.
Podział Berndt i Harty:
> Stopień 1 – mały obszar wgniecenia kości podchrzęstnej
> Stopień 2 – częściowe oddzielenie się fragmentu kostno-chrzęstnego
> Stopień 3 – całkowite oddzielenie się fragmentu kostno-chrzęstnego bez jego przemieszczenia w stosunku do powierzchni stawowej
> Stopień 4 – powstanie wolnego ciała chrzęstno-kostnego
Objawy:
Objawy są niecharakterystyczne. W fazie ostrej przypominają te występujące przy skręceniu stawu skokowego- występuje obrzęk, ograniczenie ruchomości, krwiak podskórny. W przypadkach przewlekłych najczęstszym objawem jest rozlany ból stawu skokowego, okresowo mogą występować obrzęki.
Rozpoznanie:
Badanie manualne nie jest w stanie jednoznacznie określić przyczyny dolegliwości. Konieczne jest wykonanie prześwietlenia RTG w projekcji przednio-tylnej, bocznej i celowanej na więzozrost piszczelowo-strzałkowy, jednak często w badaniu RTG nie widać odchyleń od normy. W przypadku podejrzenie złamania kostno-chrzęstnego konieczne jest badanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.
Leczenie:
Wskazaniem do leczenia jest występowanie dolegliwości, ponieważ nie wykazano ryzyka przekształcenia się złamań kostno-chrzęstnych w chorobę zwyrodnieniową stawu. Leczenie OLT jest trudnym wyzwaniem dla lekarza prowadzącego. W przypadku zmiany ostrej, nieprzemieszczonej wskazane jest unieruchomienie kończyny w opatrunku gipsowym przez okres 3-6 tygodni.
W innych przypadkach najczęściej stosuje się szeroki wachlarz zabiegów operacyjnych. Dobór metody zależy od czasu trwania zmiany, jej wielkości, lokalizacji.
Zakres metod operacyjnych:
> Zespolenie oddzielonego fragmentu
> Nawiercenie kości pod nieuszkodzoną chrząstką stawową
> Oczyszczenie ubytku i wykonanie nawierceń
> Zastosowanie przeszczepów kostnych
> Wykonanie przeszczepu chrzęstno-kostnego
> Wykonanie przeszczepu chondrocytów.