Płaskostopie podłużne
Według definicji płaskostopie podłużne to obniżenie podłużnego wysklepienia stopy poniżej tego, co uważalibyśmy za prawidłowe. Definicja ta jest nieścisła i subiektywna, tak więc trudno jednoznacznie określić kryteria tego schorzenia. Z tego powodu ciężko jest zweryfikować częstość występowania deformacji w społeczeństwie.
Na ogół płaskostopie podłużne połączone jest z koślawością pięty (koślawość tyłostopia). Obserwując stopy od tyłu widzimy wtedy uciekanie pięty w kierunku bocznym. Zwykle takie osoby mają tendencję do nadmiernego ścierania wewnętrznej części obcasa w obuwiu.
Należy pamiętać, że u małych dzieci płaskostopie podłużne jest fizjologiczne, tzn. jest sytuacją normalną. Dopiero w wieku 4-5 lat dochodzi do wykształcenia łuku podłużnego i dopiero powyżej tego wieku można mówić o nieprawidłowej budowie związanej z obniżeniem łuku podłużnego.
Przyczyny
Przyczynami występowania płaskostopia podłużnego są:
- nadmierna wiotkość stawowa;
- zaburzenia neurologiczne z obniżonym napięciem mięśniowym;
- niewydoloność mięśnia piszczelowego tylnego (zapalenie ścięgna piszczelowego – tylnego);
- choroby reuamtoidalne;
- przebyte złamania;
- koalicja stępu ( nieprawidłowe połączenie pomiędzy kośćmi tyłostopia).
Objawy
Często u dzieci deformacja ta jest całkowicie niebolesna. U części dzieci objawia się rozlanymi bólami stóp lub uczuciem ich męczliwości.
U osób dorosłych dolegliwości bólowe lokalizują się w okolicy kostki przyśrodkowej i kostki bocznej. Mogą również obejmować ścięgno mięśnia piszczelowego tylnego, wskutek zmian zwyrodnieniowych w obrębie ścięgna.
Płaskostopie podłużne połączone z koślawością tyłostopia może również być przyczyną występowania koślawości i bólu kolan. Zaburzenia biomechaniki i dolegliwości bólowe mogą także dotyczyć kręgosłupa.
Rozpoznanie
Rozpoznanie opiera się na badaniu manualnym, a także na ocenie prześwietleń RTG. Prześwietlenia powinny koniecznie być wykonane w obciążeniu, tzn. w postawie stojącej. Przy podejrzeniu uszkodzenia ścięgna piszczelowego tylnego wskazane jest wykonanie badania USG lub rezonansu magnetycznego. Również przy podejrzeniu występowania koalicji stępu konieczne jest badanie rezonansu magnetycznego.
Leczenie dzieci
U znacznej części dzieci z płaskostopiem podłużnym dochodzi do samoistnego zmniejszania deformacji wraz ze wzrostem. W leczeniu płaskostopia podłużnego u dzieci do tej pory stosowało się przede wszystkim metody zachowawcze. Jedną z metod jest stosowanie odpowiednich ćwiczeń mających wzmacniać wewnętrzne mięśnie stopy, chociaż oceny co do skuteczności tych ćwiczeń są podzielone. Inną metodą jest noszenie wkładek ortopedycznych, podpierających podłużny łuk stopy. Należy dodać, że powinny to być wkładki dynamiczne, tzn. takie, które nie tłumią czynności mięśni stopy. Powinny to być również wkładki indywidualne, czyli wykonane pod daną stopę. Ortopedzi dziecięcy podzieleni są pod kątem oceny skuteczności ćwiczeń oraz wkładek ortopedycznych. Część z nich uważa, że do poprawy wysklepienia łuku podłużnego dochodzi samoistnie i wystąpiłaby ona u tych dzieci również bez stosowania wyżej wymienionych metod. Pomimo tego, stosowanie wkładek jest zalecane, aby zapobiegać zmianie biomechaniki stawów kolanowych i kręgosłupa.
Ponieważ mało nasilona deformacja często nie powoduje żadnych dolegliwości, nie wymaga ona innego leczenia niż wspomniane ćwiczenia i wkładki ortopedyczne. U dzieci ze znaczną deformacją i z nasilonymi dolegliwościami często konieczne jest leczenie operacyjne. Stosuje się tutaj różne operacje, m.in. implant podskokowy czy wydłużenie kolumny bocznej stopy.
Leczenie osób dorosłych
Leczenie osób dorosłych z niewielką deformacją powinno obejmować stosowanie wkładek ortopedycznych. W przypadku zaostrzeń dolegliwości bólowych można zastosować niesteroidowe leki przeciwzapalne i zabiegi rehabilitacyjne. W przypadku braku powodzenia takiego leczenia konieczne jest leczenie operacyjne. U osób dorosłych w wieku 30-40 lat można zastosować implanty podskokowe, jednak zazwyczaj w połączeniu z dodatkowymi procedurami. Jeżeli deformacja jest korektywna, zazwyczaj stosuje się osteotomie kości piętowej, najczęściej w połączeniu z rekonstrukcją ścięgna piszczelowego tylnego. Przy starszym wieku pacjenta, w zaawansowanych deformacjach lub przy występowaniu zmian zwyrodnieniowych wykonuje się operacyjne usztywnienie stawu skokowo-piętowego i skokowo-łódkowatego.
Patrz:
- Płaskostopie podłużne – korekcje (implanty, przeszczepy ścigięn, artodezy, osteotomie);
- Korekcje płaskostopia podłużnego i koślawości tyłostopia (koślawość pięt);
- HyproCure – implant do korekcji stopy płasko-koślawej.