Impingement stawu skokowego (zespół wklinowywania)
Staw skokowy jest stawem złożonym, zbudowanym przez kość piszczelową, kość strzałkową i kość skokową. Odbywają się w nim ruchy zginania grzbietowego (prostowania) i zginania podeszwowego. Staw jest otoczony torebką stawową, wewnętrzną część torebki stawowej tworzy błona maziowa, która może ulegać przerostowi, a to z kolei może być przyczyną dostawania się jej pomiędzy powierzchnie stawowe. Powstają wówczas dolegliwości bólowe. Taką sytuację nazywamy zespołem wklinowywania lub impingementem. W zależności od miejsca występowania dolegliwości bólowych, mówimy o impingemencie przednim lub tylnym
Przyczyny
Wszelkie choroby dotyczące stawu skokowego mogą prowadzić do przerostu błony maziowej i powstania dolegliwości bólowych. Najczęstszą przyczyną są urazy: skręcenia stawu skokowego, złamania. Innymi przyczynami są: choroba zwyrodnieniowa stawu skokowego, przewlekła niestabilność, choroby zapalne (np. dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów). Również przebyte uszkodzenie więzadła może prowadzić do przerostu blizny w obrębie torebki stawowej i powstania tzw. meniscoidu. U pacjentów z niestabilnością stawu skokowego lub chorobą zwyrodnieniową może dochodzić do powstawania wyrośli kostnych, tzw. osteofitów, które mogą dodatkowo drażnić tkanki miękkie i przyczyniać się do powstania choroby. Wymienione sytuacje najczęściej powodują chorobę w przedniej części stawu skokowego i są przyczyną tzw. impingementu przedniego.
Znacznie rzadziej choroba dotyczy tylnej części stawu. Dotyka ona najczęściej osób, które często zginają staw silnie w kierunku podeszwowym, np. baletnic. Również występowanie kości trójkątnej może powodować ucisk tkanek miękkich w tylnej części stawu skokowego i odpowiadać za impingement tylny.
Objawy zespołu wklinowywania
Objawy zespołu wklinowywania często są niecharakterystyczne. Są to bóle w obrębie stawu skokowego, najczęściej o charakterze niestałym. Pacjenci często mówią, że czują nagły ból, jakby uszczypnięcie w obrębie stawu. Może również być obecne odczuwanie słabości i niepewności stawu. Jeżeli choroba dotyczy przedziału przedniego stawu, ból jest wywoływany przez silne zgięcie grzbietowe, jeżeli przedziału tylnego – przez silne zgięcie podeszwowe.
Rozpoznanie
Najważniejsze jest dokładne zbadanie pacjenta. Często rozpoznanie nie jest oczywiste i wymaga dużego doświadczenia lekarza badającego. Konieczne jest również wykonanie badania RTG, które może wykazać obecność zmian zwyrodnieniowych, osteofitów lub ciał wolnych. Na ogół konieczne jest wykonanie badania USG lub rezonansu magnetycznego.
Leczenie
W pierwszym okresie stosuje się leczenie zachowawcze. Obejmuje ono rehabilitację (ćwiczenia rozciągające, mobilizację stawu, zabiegi przeciwzapalne), leki przeciwzapalne doustne. Można zastosować steryd w iniekcji w okolicę zapalnie zmienionej błony maziowej. Dodatkowo należy zalecić zmianę obciążania kończyny, np. zmianę uprawianej dyscypliny sportowej, zmniejszenie obciążeń.
Często leczenie zachowawcze nie przynosi efektów i konieczne jest leczenie operacyjne. (patrz: synowektomia). Stosuje się artroskopowe oczyszczenie stawu (debridement). Wykonuje się wycięcie przerośniętej błony maziowej bądź tkanki bliznowatej, usunięcie osteofitów. W przypadku występowania schorzeń towarzyszących (np. niestabilności stawu skokowego), konieczne jest jednoczasowe ich leczenie. W przypadku występowania kości trójkątnej – usuwa się ją.