Złamanie kostek podudzia
Jednym z najczęstszych złamań występujących u ludzi jest złamanie kostek podudzia. Wyróżniamy złamania: jednokostkowe, dwu- i trzykostkowe.
W złamaniu jednokostkowym najczęściej mamy do czynienia ze złamaniem kostki bocznej, rzadziej przyśrodkowej. W złamaniu dwukostkowym uszkodzeniu ulega kostka przyśrodkowa i boczna. O złamaniu trójkostkowym mówimy wtedy, gdy dodatkowo złamana jest tylna krawędź kości piszczelowej (tzw. trzecia kostka). Dodatkowo, niektórym złamaniom kostek towarzyszy uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego.
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną złamań kostek podudzia są urazy skrętne stawu skokowego. Mogą to być zarówno błahe skręcenia, występujące podczas chodu, przy stanięciu na nierówność, jak też poważniejsze urazy skrętne w wyniku uprawiania sportu, upadków z wysokości czy powstałe w trakcie wypadków komunikacyjnych. Znacznie rzadziej przyczyną złamania jest bezpośredni uraz (uderzenie) w okolicę kostki.
Istnieje wiele podziałów złamań kostek podudzia, najczęściej używane to podział Danis-Webera i Launge-Hansena. W podziale Danis-Webera wyróżnia się trzy typy, w zależności od poziomu złamania kostki bocznej:
- Typ A – złamanie kostki bocznej znajduje się poniżej więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Ten typ złamania często można leczyć nieoperacyjnie.
- Typ B – złamanie kostki bocznej na poziomie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Jest to najczęstszy typ złamania. Większość tych złamań wymaga leczenia operacyjnego.
- Typ C – zwane wysokim złamaniem kości strzałkowej (złamanie Maisoneuve), tzn. powyżej więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Takie złamania są zawsze połączone z rozerwaniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego i dlatego powinny być obowiązkowo leczone operacyjnie, nawet w przypadku braku przemieszczenia.
Podział Launge-Hansena jest o wiele bardziej skomplikowany. Obejmuje 4 typy wg mechanizmu złamania i jego wzoru.
Objawy
Stałym objawem jest ból, ograniczenie możliwości chodzenia na nodze i obrzęk. Stopień nasilenia objawów zależy od rodzaju urazu, a także urazów towarzyszących. W poważnych urazach może dojść do podwichnięcia lub zwichnięcia stawu skokowego, co będzie skutkowało zniekształceniem obrysu stawu oraz nieprawidłowym ustawieniem stopy. Konieczna jest ocena stanu ukrwienia i unerwienia kończyny.
Rozpoznanie
- Dokładne badanie manualne;
- Badanie RTG stawu skokowego w trzech projekcjach: przednio-tylnej, bocznej oraz tzw. projekcji na więzozrost piszczelowo-strzałkowy;
- RTG całego podudzia w przypadku podejrzenia “wysokiego” złamania kości strzałkowej;
- Często badanie tomografii komputerowej.
Leczenie
Są to złamania często lekceważone, zarówno przez pacjentów, jak i przez lekarzy. Należy jednak pamiętać, że są to złamania śródstawowe, czyli przebiegające z uszkodzeniem chrząstki stawowej.
W złamaniach śródstawowych istnieje zasada anatomicznego nastawienia odłamów. O ile złamanie kostki bocznej można leczyć nieoperacyjnie, przy istniejącym bardzo niewielkim przemieszczeniu, to jakiekolwiek przemieszczenie kostki przyśrodkowej wymaga leczenia operacyjnego. Obecnie, nawet w bardzo nieznacznie przemieszczonych złamaniach kostki bocznej, preferuje się leczenie operacyjne, gdyż jego wyniki są zazwyczaj lepsze. Dzieje się tak z powodu lepszego nastawienia odłamów. Dodatkowo nowoczesne implanty dają bardzo dobrą stabilizację odłamów, co z kolei pozwala na szybsze wdrażanie rehabilitacji. Jeżeli decydujemy się na leczenie nieoperacyjne przy braku przemieszczeń, unieruchomienie w opatrunku gipsowym wynosi około 8 tygodni.
Przebycie złamania kostek podudzia może wiązać się z szeregiem powikłań. Należy do nich sztywność stawu (zmniejszenie zakresu ruchomości), przewlekłe dolegliwości bólowe, przerost błony maziowej, algodystrofia współczulna (choroba Sudecka). Złamanie kostek może również prowadzić do rozwoju zmian zwyrodnieniowych stawu skokowego. Ryzyko występuje szczególnie w przypadkach nieprawidłowo leczonych lub związanych z dużym uszkodzeniem tkanek, jak np. w przypadku wystąpienia zwichnięcia stawu skokowego, kiedy dochodzi do całkowitej utraty kontaktu powierzchni stawowych (nie mylić ze skręceniem). Zaawansowana choroba zwyrodnieniowa stawu skokowego często wymaga leczenia operacyjnego – usztywnienia stawu lub wszczepienia endoprotezy.
Zarówno przy leczeniu nieoperacyjnym, jak i operacyjnym po okresie unieruchomienia konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznej rehabilitacji, w celu jak najlepszego przywrócenia funkcji stawu.